ایمپلنت‌های دندانی در دهه‌های اخیر یکی از بزرگ‌ترین تحولات در دندان‌پزشکی مدرن بوده‌اند. پیش از آن، بیماران برای جایگزینی دندان‌های از دست‌رفته بیشتر به پروتزهای متحرک یا بریج‌های ثابت وابسته بودند؛ روش‌هایی که هرچند کاربردی بودند، اما محدودیت‌ها و مشکلات خاص خود را داشتند. ظهور ایمپلنت دندانی انقلابی در این حوزه ایجاد کرد؛ چرا که ایمپلنت می‌تواند همانند ریشه طبیعی دندان در استخوان فک قرار گیرد و پایه‌ای مستحکم برای پروتزهای دندانی فراهم کند.
اما این قطعه کوچک چگونه ساخته می‌شود؟ فرآیند تولید ایمپلنت ترکیبی از دانش مهندسی، فناوری‌های پیشرفته و کنترل کیفی سخت‌گیرانه است. در این مقاله، روند تولید ایمپلنت دندانی را از مواد اولیه تا محصول نهایی بررسی می‌کنیم.
مواد اولیه ایمپلنت: چرا تیتانیوم و زیرکونیا؟
انتخاب ماده اولیه نقش مهمی در عملکرد نهایی ایمپلنت دارد.
- تیتانیوم خالص : بیشترین استفاده را در ساخت ایمپلنت دارد. دلیل آن مقاومت مکانیکی بالا، مقاومت به خوردگی و توانایی منحصر‌به‌فرد در ایجاد پیوند مستقیم با استخوان (اُسوانتگریشن) است. سطح اکسید طبیعی تیتانیوم (TiO2) باعث سازگاری زیستی عالی این فلز می‌شود.
- آلیاژهای تیتانیوم: برای مواقعی که نیاز به استحکام بالاتر است.
- زیرکونیا: ماده‌ای سرامیکی سفیدرنگ است که از نظر زیبایی بسیار نزدیک به دندان طبیعی به نظر می‌رسد و برای بیماران حساس به فلز گزینه مناسبی است. البته فرآیند تولید و ماشین‌کاری زیرکونیا پیچیده‌تر از تیتانیوم است.
مراحل تولید ایمپلنت
طراحی ایمپلنت
طراحی ایمپلنت با نرم‌افزارهای CAD آغاز می‌شود. در این مرحله، پارامترهای دقیق از جمله:
- قطر و طول ایمپلنت
- شکل رزوه‌ها (V شکل، مربعی، مخروطی و …)
- نوع اتصال با اباتمنت (External Hex, Internal Hex, Conical)
- سطح مقطع بدنه
بر اساس نیازهای کلینیکی و استانداردهای جهانی تعیین می‌شود. طراحی دقیق سبب می‌شود ایمپلنت در شرایط مختلف فکی و استخوانی قابل استفاده باشد.
ماشین‌کاری (CNC Machining)
میله‌های تیتانیوم با دستگاه‌های CNC تراش داده می‌شوند. این دستگاه‌ها با دقتی در حد میکرون، شکل مورد نظر را ایجاد می‌کنند. CNC این امکان را می‌دهد که رزوه‌های ظریف و پیچیده روی بدنه ایمپلنت ایجاد شود. گاهی برخی شرکت‌ها برای بخش‌هایی از تولید از پرینت سه‌بعدی فلزی نیز استفاده می‌کنند که امکان طراحی‌های پیچیده‌تر و سبک‌تر را فراهم می‌کند.
عملیات سطحی
برای آنکه ایمپلنت به سرعت و با کیفیت در استخوان جوش بخورد، سطح آن باید زبر و فعال باشد. روش‌های رایج شامل:
- سندبلاست: پاشش ذرات ریز زیر فشار برای ایجاد زبری ماکروسکوپی.
- اسید اچینگ: استفاده از اسید قوی برای ایجاد زبری میکروسکوپی و افزایش سطح تماس با استخوان.
- آنودایزینگ: ایجاد لایه اکسیدی ضخیم‌تر با رنگ‌بندی خاص که خواص بیولوژیک و مکانیکی سطح را تغییر می‌دهد.
- پوشش هیدروکسی‌آپاتیت (HA Coating): افزودن ماده‌ای شبیه به ترکیبات معدنی استخوان برای بهبود پیوند استخوانی.
تمیزکاری و شست‌وشو
پس از عملیات سطحی، ایمپلنت‌ها باید در محیطی کاملاً کنترل‌شده شست‌وشو شوند. این کار با محلول‌های ویژه و در اتاق‌های تمیز (Clean Room) انجام می‌شود تا کوچک‌ترین ذرات یا آلودگی‌ها حذف شوند.
استریل و بسته‌بندی
آخرین مرحله، بسته‌بندی ایمپلنت است. ایمپلنت‌ها در ظروف مخصوص قرار گرفته و به روش‌هایی مثل گاز اتیلن‌اکساید یا پرتو گاما استریل می‌شوند. بسته‌بندی باید چند ویژگی داشته باشد:
- مقاومت در برابر نفوذ آلودگی
- شفافیت اطلاعات (سایز، تاریخ تولید، سری ساخت)
- راحتی استفاده برای دندان‌پزشک در هنگام جراحی
کنترل کیفیت
ایمپلنت‌ها پیش از ورود به بازار چندین تست حیاتی را پشت سر می‌گذارند:
- تست‌های ابعادی و هندسی با دستگاه‌های اندازه‌گیری سه‌بعدی.
- آزمایش‌های مکانیکی شامل تست خستگی و استحکام رزوه‌ها.
- بررسی‌های میکروسکوپی برای ارزیابی سطح.
- تست‌های زیستی جهت اطمینان از عدم سمیت یا ایجاد حساسیت.
این کنترل‌ها تضمین می‌کنند که تنها محصولات بی‌نقص به دست دندان‌پزشک برسد.
تکنولوژی‌های نوین در تولید ایمپلنت
با پیشرفت فناوری، تولید ایمپلنت نیز در حال تغییر است.
- پرینت سه‌بعدی فلزی امکان ساخت طراحی‌های متخلخل را می‌دهد که به بهبود رشد استخوان کمک می‌کند.
- لیزر تکستچرینگ می‌تواند الگوهای میکرومتری دقیق روی سطح ایمپلنت ایجاد کند.
- پوشش‌های زیست‌فعال مانند پروتئین‌ها یا عوامل رشد، برای تحریک بازسازی استخوان در حال بررسی هستند.
این نوآوری‌ها آینده ایمپلنت را روشن‌تر و نتایج درمانی را موفق‌تر می‌کنند.
جمع‌بندی
ایمپلنت دندانی تنها یک پیچ فلزی ساده نیست؛ حاصل سال‌ها پژوهش، فناوری دقیق و کنترل کیفی سخت‌گیرانه است. از انتخاب ماده اولیه گرفته تا بسته‌بندی استریل، هر مرحله نقشی کلیدی در موفقیت نهایی درمان دارد. بیمارانی که از ایمپلنت استفاده می‌کنند شاید فقط نتیجه نهایی را ببینند، اما پشت این محصول کوچک دنیایی از علم و فناوری نهفته است.
معرفی ایمپلنت DPI و شرکت پارس سمن طب
شرکت پارس سمن طب یکی از مجموعه‌های پیشرو ایرانی در زمینه تولید تجهیزات دندان‌پزشکی است که با هدف ارتقاء کیفیت درمان‌های داخلی، ایمپلنت DPI را طراحی و عرضه کرده است. این ایمپلنت با بهره‌گیری از تیتانیوم خالص و طراحی رزوه‌های پیشرفته، سازگاری بالایی با استخوان فک دارد و نتایج موفق کلینیکی بسیاری را به همراه داشته است.
تمامی تحقیقات، آزمون‌ها و تست‌های کلینیکی ایمپلنت DPI در مرکز تحقیقات دانشگاه تهران انجام شده و نتایج آن مؤید کیفیت بالا و عملکرد قابل اعتماد این سیستم ایمپلنت می‌باشد.
شرکت پارس سمن طب همچنین پس از سال‌ها تلاش مستمر، موفق به ثبت برند DPI+ در کشور آلمان طبق استانداردهای جمهوری فدرال آلمان شده و با افتخار، ایمپلنت DPI هم‌اکنون تحت لایسنس شرکت Boostila.co آلمان تولید می‌گردد.
